Steeds meer kinderen groeien op zonder muziekonderwijs. En dat is ontzettend jammer. De kracht van muziek wordt nog steeds onderschat. Toen ik zelf ooit met de ‘Ukkieconcertjes’ – vlak voordat de kleintjes naar school en de opvang gaan – begon, kreeg ik regelmatig de vraag of dat wel nodig was: muziek voor baby’s, dreumesen en peuters. Tien jaar na de start van de programma’s antwoord ik daar volmondig ja op. Omdat ik zie wat de invloed van muziek is. Omdat ik de peuters en kleuters op een andere, noem het gerust een meer relaxte manier, naar de opvang en school zie gaan.
Muziek zorgt ervoor dat kinderen even tot rust komen. Ze leren zingen en leren spelen. Met instrumenten en met elkaar. Muziek legt ook andere talenten bloot, omdat muziek de creativiteit stimuleert. Het is niet toevallig dat kinderen die al vroeg met muziek in aanraking komen, later ook in een orkest spelen of in een koor zingen. Of naar een conservatorium gaan.
Minder angst
Ons gehoor is vanaf zeven maanden in de buik al volledig ontwikkeld. Het is ons eerste zintuig waarmee we informatie krijgen uit de buitenwereld. We herkennen stemmen, we luisteren naar geluiden en muziek en we weten dat we thuis zijn. In de Verenigde Staten is onderzocht wat de effecten zijn van muziek op pasgeborenen en vroeggeboren baby’s in het ziekenhuis. Moeders die muziektherapie kregen in de laatste fase van de zwangerschap scoorden aanzienlijk lager op de angstindex.
Moeders hartslag
Muziek verlaagt moeders hartslag en hun baby’s maken meer zuigbewegingen en ontspannen en slapen beter. Met zingende ouders groeien baby’s in de eerste levensdagen op de neonatale afdelingen twee keer zo snel en kunnen eerder naar huis. Zingen met kinderen versterkt de ouder-kind band. Muziek draagt bovendien bij aan muzikale, motorische, sociaal emotionele en cognitieve ontwikkeling.
Extra middel om te groeien
Als kinderen oud genoeg zijn voor het basisonderwijs gaat er opnieuw een wereld voor hen open en gaat hun ontwikkeling een volgende fase in. Muziek is dan opnieuw een extra middel om groei te begeleiden en te versterken. Door een instrument te leren bespelen, ontwikkelen ze een zogenaamde ‘growth mindset’. Daarmee wordt bedoeld dat kwaliteiten, intelligentie en persoonlijkheid niet vaststaan, maar dat je ze kunt ontwikkelen door te leren en ervaringen op te doen. Door je aan te sluiten bij een groep en op te treden en te toeren doe je inspiratie op en verbreed je je horizon. Daarbij bouwen kinderen vaak ook nog waardevolle vriendschappen op.
Zoektocht identiteit
Nog later in hun leven, vanaf de middelbare school, is muziek onderdeel van hun zoektocht naar hun identiteit. Ze delen muziek met leeftijdsgenoten en gaan hun smaak bepalen. Niemand vergeet de muziek uit de puberteit en de daaraan gekoppelde herinneringen. Deze vormen ons leven in belangrijke mate.
Aanstekelijk en verbindend
Muziek zorgt ook voor inclusie en voor verbinding, ook wanneer mensen tegenover elkaar (lijken te) staan. Als vrijwilliger bij Musicians Without Borders zag ik hoe in Kosovo de Rock Academy bruggen slaat tussen de hopeloos verdeelde groepen in de maatschappij. Breinprofessor Erik Scherder zegt het al jaren: muziek activeert ons hele brein.
Sociale ontmoetingsplekken
Met veel passie gaan volwassenen elke week naar hun vereniging of orkest om samen muziek te maken en te leren van elkaar. Friesland heeft een rijke harmonie-, fanfare traditie. Dit zijn sociale ontmoetingsplekken waar prachtige muziek klinkt, vaak van Nederlandse bodem. Muziektherapie is een aanstekelijk middel om mensen met dementie in een prettige stemming te krijgen. Melodieën en teksten kunnen ouderen zich vaak eenvoudig herinneren. Belangrijke momenten in ons leven zijn vaak gekoppeld aan muziek.
Daarom investeren
Mijn conclusie is daarom helder: muziek is voor iedereen. En: wij zijn onze muziek. Over de hele wereld maken mensen samen muziek en luisteren naar muziek en elkaar. Muziek slaat bruggen, bestrijdt eenzaamheid en is een toevoeging aan het leven. Iedereen kan muziek maken en meedoen. Alle investeringen in muziek dragen bij tot een socialere en inclusievere maatschappij. Met muziek kun je daarom niet vroeg genoeg beginnen. Investeer daarom in muziek. Dat levert namelijk heel veel op.
Irma Kort, artistiek leider CityProms Festival